Regimentswapen

Regimentswapen

De afbeelding laat ons een regimentswapen of vaandel zien van een van de vele regimenten uit het beleg van Maastricht in 1748.
Voor mij is (nog) niet helemaal helder om welk regiment het gaat, maar wel wanneer het opschrift gemaakt is: het beleg van Maastricht aan het einde van de Oostenrijkse successieoorlog in 1748.

Maurits van Saksen verscheen 11 april voor de poorten van Maastricht en omsingelde de linker Maasoever van deze stad.
Bijna gelijktijdig werd de rechteroever ingesloten door een Frans leger onder leiding van generaal Ulrich van Löwenthal.

Het beleg duurde maar kort, slechts 22 dagen, toen was er de capitulatie van Maastricht verordonneerd door het verdrag van Aken dat een week daarvoor op 7 mei 1748 was gesloten.

Hoewel de Franssen wisten dat hun verblijf in Maastricht maar tijdelijk zou zijn bleven ze uiteindelijk 9 maanden, en maakten ze van de gelegenheid gebruik om de stad op te meten ten behoeve van de beroemde maquette van Maastricht. Deze maquette werd overigens in 1752 in de spiegelzaal van Versailles aangeboden aan Lodewijk XV.

Terug naar ons regimentswapen.
Bij deze belegering waren er ongeveer 163.000 manschappen rond Maastricht gelegerd. Compagnieën met de welluidende namen als Picardie, Royal, La Courône, Angoumois, Fontenais en Champagne bevolkten een groot deel van het land ten Zuid-Westen van Maastricht.
Het moet een kleurrijk en schilderachtig gezicht zijn geweest: deze in kleurige uniformen gestoken manschappen met hun al even kleurige vaandels.

Een aantal van deze manschappen zullen ongetwijfeld een van de vele mergelgroeven bezocht hebben die deze streek rijk is, en mogelijk daar vol trots hun regimentswapen op een van de wanden vereeuwigd hebben. Er zijn meer van deze getekende vaandels in de groeves te vinden, maar bovenstaande is voorzien van een jaartal dus makkelijker te plaatsen.

Een jaar daarvoor was er ook al een kleine 150.000 manschappen gelegerd in dit gebied. Ook toen was Maastricht de inzet van deze veldslag. Deze strijd mondde uit in de bloedige slag van Lafeld waarbij duizenden soldaten het leven lieten.
Beide legers, Fransen en Geallieerden, hadden hun oog laten vallen op de hoogten bij Herderen maar de Fransen lukte het als eersten ze te bezetten. De Fransen stonden van Genoelselderen tot Vroenhoven.

De Geallieerde troepenmacht met het Oostenrijkse, Staatse (Hollandse), Engels-Hannovers leger stond opgesteld van Alden Biesen over Rosmeer, Hees en Kesselt tot Wolder.

Ook hiervan zijn opschriften bekend, hoofdzakelijk van boeren die met hun kleinvee en huisraad in hun “Graeten” afdaalden teneinde te schuilen voor de plunderende troepen die deze streken bevolkten!

Bekend staand als onverschrokken soldaten waren de Pandoeren, een huurleger geronseld door de Oostenrijkers. Deze woest uitziende Pandoeren waren afkomstig uit het tegenwoordige Kroatië en het noorden van Servië en gedroegen zich zoals ze uitzagen: als struikrovers.
Toen in het voorjaar van 1748 een Engelse adellijke dame een Oostenrijks legerkamp bezocht typeerde zij de Pandoeren als volgt:

“De mannen leken amper menselijk: de gebruindheid van hun gelaat (in een tijd dat een blanke huid de sociale norm was) , hun grootte, hun bakkebaarden, hun naakte armen en benen, twee of drie paar pistolen aan hun gordel naast andere wapens en de manier waarop ze hun hoofden en oogballen allen in dezelfde richting draaiden om naar hun aanvoerder te kijken als ze marcheerden gaf hen een onbeschrijfelijke woestheid mee”

Deze Pandoeren waren ingedeeld bij de “lichte” troepen en waren bestemd voor kleine snelle acties als hulp voor de reguliere Huzarentroepen. Voor de rest hielen ze zich voornamelijk bezig met struikroverij en het intimideren van de lokale bevolking teneinde deze te plunderen om het leger te foerageren.

Al met al waren het zware tijden voor de gewone boeren en burgerbevolking en de vele opschriften in de mergelgroeven zijn daar de stille getuigen van.

Bron: J.S.M.Daenen, T.U.R.Kraus en J.V.H.Notermans:
Thans bonst het grof geschut . . .
De verovering en bezetting van Maastricht in 1748
De prent is uit dezelfde uitgave