zondag 26 december 2010

Karst


Karst is een geologisch verschijnsel dat men in de mergelgroeven kan vertalen als een “grot” in de groeve.
Simpel uitgelegd ontstaat karst wanneer, tijdens de vorming van het kalksteen pakket ( miljoenen jaren geleden ), inspoelingen ontstaan van zuurhoudend water waardoor holle ruimtes ontstaan in de kalksteenlagen.
Normaliter zitten deze ruimtes diep in de grond verscholen en worden pas ontdekt in hun hoedanigheid als “grot” op het moment dat ze bij de mergelwinning ondergronds aangesneden worden.
In een land als Nederland waar deze natuurlijke holten niet voorkomen komt het fenomeen karst dan ook nauwelijks voor.
Als uitzondering is er de streek van Zuid-Limburg waar kalksteenlagen in de ondergrond voorkomen.
Tijdens de ondergrondse mergelwinning (de mergelgroeven) wordt dan wel een “Karstgrot” aangetroffen. De wanden van deze “grotten” worden dan vaak gevormd door een harde leemlaag die niet helemaal versteend is. Als blokbreker was men natuurlijk niet gelukkig als men op een dergelijke plek terecht kwam omdat er geen mergel aanwezig was om te winnen.
De naam karst is afkomstig van het KRŠ plateau in Slovenië waar karstverschijnselen voor het eerst bestudeerd werden.

zondag 19 december 2010

Een mooie vondst . . . .



Een mooie vondst : gewoon langs de wand, in een van de vele mergelgroeven die het Limburgse land rijk is, zie ik een klein rond groenig ding liggen. Ik buk me, raap het op kijk er in het halve donker even naar, steek het in mijn jaszak en vervolg mijn weg.
De volgende dag bij het wegruimen van mijn “bergspullen” heb ik het weer in mijn handen, het blijkt een muntje. In eerste instantie denk je dan aan een koperen cent of stuiver van een aantal decennia geleden, maar bij nadere bestudering blijkt het meer te zijn.
Met een loupe onder een goede heldere lamp zie ik een ster op een schildje met ernaast het cijfer 14. De ster lijkt verdacht veel op de 5 puntige ster van Maastricht, en na een zorgvuldige schoonmaakbeurt komt er daadwerkelijk een in Maastricht geslagen zogenaamde “Oord”, ook wel Liard genoemd, tevoorschijn. Het Internet zorgt dan voor de informatie: Geslagen te Maastricht in 1614 onder Albertus (van Oostenrijk) & Isabella (dochter van Philips ll van Spanje) in de regeerperiode 1598-1621.
Voorzijde (op de foto rechts): gekroond Habsburgs wapen tussen twee sterren, de kroon doorbreekt een cirkel. *ALBERTVS.ET.ELISABETh.DEI.GRatia - Albrecht en Isabella bij de gratie Gods
Keerzijde (op de foto links): gekroond wapen van Maastricht met afhangend gulden vlies tussen het jaartal (1614) op een "Bourgondisch kruis" (wegspringende vonken van een vuurijzer) in een cirkel. *ARCHIDVCES.AVST.DVCeS.BVRgvndiae.ET.Brabantiae - aartshertogen van Oostenrijk hertogen van Bourgondië en Brabant.
De bovenstaande afbeelding van de munt is overigens niet het exemplaar wat ik gevonden heb. Mijn vondst was goed te determineren, en in bijna zo goede conditie als de afbeelding! Tja, een beetje geluk moet je als bergloper zo af en toe wel hebben . . . .

zondag 12 december 2010

De Pitjesberg



De Pitjesberg is een mergelgroeve onder Zichen, deze plaats wordt altijd in 1 adem Zichen-Zussen-Bolder genoemd, en dat is niet helemaal goed volgens de lokale bevolking want je woont in Zichen of Zussen of Bolder. Enfin, de “kuil” ligt dus voor het grootste gedeelte echt onder de dorpskern van Zichen en dat verklaard ook weer de talloze kleine ingangen ook wel “graeten” genoemd vanuit kelders, stallen, schuren en zelfs de tuinen van de erboven wonende bevolking.
De Pitjesberg waarvan verondersteld wordt dat hij wel eens duizend jaar oud kan zijn is een echte boerenberg: een relatief kleine ontginning, maar door veelvuldig gebruik eigenlijk wel groot in oppervlakte: ongeveer vijf kilometer aan gangen zijn er ontstaan. Vaak zijn de gangen er zo laag dat je er gebukt moet lopen. Rond 1500 was de groeve al helemaal uitgegraven tot haar huidige vorm. Van 1900 tot 1960 werd de groeve gebruikt door champignonkwekers. Daarna werd ze niet meer gebruikt behalve door de vleermuizen natuurlijk.
Op een van onze “expeditie” avonden in 2010 maakten wij de bovenstaande afbeeldingen: een landschapsfoto waarin men de relatief lage hoogte van de groeve goed kan aflezen, en een foto van een, ongeveer 10 centimeter grote, inkrassing waarop twee maal een galg staat afgebeeld. De inkrassing is ongedateerd, maar zeker terug te voeren tot de 16de eeuw.
Ook is in deze groeve in 1992 een heuse muntschat opgegraven
bestaande uit 31 munten in een linnen zakje (of wat daar van over was) Van deze munten waren er 12 van koper, 18 stuks van zilver en 1 van goud.

De landschapsfoto is van mijn maat Rob.
Klik op de foto's voor een vergroting.

zondag 5 december 2010

Het Alhambra in de Jezuïetenberg



We schrijven 1927 als een aantal theologanten van de Jezuïetenopleiding in Maastricht op hun vrije woensdagmiddag, ook wel de “campagne” dag genoemd, beginnen aan hun zoveelste kunstwerk in de gangen van de Fallenberg, nu beter bekend als de Jezuïetenberg.
Zij creëren in 3 jaar tijd een kopie van een deel van het Alhambra, een Moors paleis in het Spaanse Granada.
De Fallenberg wordt dan al jaren “gebruikt” als artistieke uitlaatklep van deze theologanten, en in de groeve ontstaan dan ook meer dan 400 kunstwerken van kleine tekeningen tot complete bouwwerken als dit Alhambra.
Een van de spitsvondige details in de beschildering van dit kunstwerk bestaat uit een tientallen meters lange franje , als afwerking van de geschilderde wandtapijten, die bij nadere beschouwing blijkt te bestaan uit letters.
Deze letters vormen een uitvoerige kroniek van de totstandkoming van dit kunstwerk vanaf 3 maart 1927 tot de feestelijke opening op 22 april van het jaar 1930.
De Jezuïetenberg is nu een Rijksmonument, maar wel te bezoeken!
Op hun site vind je de informatie hierover: Jezuïetenberg

Bronnen: Maastrichts Silhouet: de Jezuïetenberg
Pierre Rousseau: De Jezuïetenberg monument in mergel
De foto is van Rik Bastiaans
Klik op de foto's voor een vergroting