donderdag 25 februari 2010

Ideaal om te krassen . . .



Ieder blok van deze muur is voorzien van opschriften. Het zachte materiaal kalksteen, of mergel zoals het in het zuiden ook wel genoemd wordt, is dus ideaal om herinneringen te noteren! Vooral bij zo’n muurtje als dit (het is de ingangspartij van het Noordelijk gangenstelsel) te Maastricht waar de mensen even moeten wachten op de gids nodigt dat natuurlijk uit voor wat kraswerk waar dan ook dankbaar gebruik van wordt gemaakt!
Wil je reageren op dit blog: bergjakko@gmail.com

dinsdag 23 februari 2010

Schuilplaats



Bij de jongste geschiedenis van de Sint Pietersberg hoort zeker het gebruik van de berg als schuilplaats.
De Maastrichtse architect Harry Koene kreeg de opdracht voor het inrichten van een evacuatieplek voor ruim 47.000 mensen uit en nabij Maastricht. Uiteindelijk maakten zo’n 8000 mensen gebruik van deze schuilgelegenheid, voor de duur van 10 dagen in september 1944.
Er werd zelfs een aantal ovens gebouwd voor het bakken van brood die nu nog te zien zijn. Dat het gewone leven ook tijdens tien spannende laatste oorlogsdagen doorging, bewees de hoogzwangere Regina Beks-Kerkhoffs. Diep onder de grond, in de buurt van de grotkeukens (“daar was het lekker warm”) beviel ze van haar zoon Frits. Op zijn vijftigste verjaardag kwam Frits Beks nog één keer terug in de grotten om een plaquette te onthullen die dit deel van de grottengeschiedenis levend moet houden.
Wil je reageren op deze blog: bergjakko@gmail.com

vrijdag 19 februari 2010

Silex kunst


Deze schitterende, ongeveer 2 meter hoge gestapelde kolom van silex bevindt zich in de Caestert groeve. Silex, ook wel vuursteen genoemd, is een extreem harde steensoort die in horizontale lagen in het mergelpakket voorkomt. (in Caestert zijn enkele vertikale lagen te zien als zogenaamd vuursteenscherm)
Als blokbrekers dit soort lagen aansneden moesten ze in veel gevallen een nieuwe plek zoeken om de mergel te winnen. De steen was immers zo hard dat hun gereedschap er niet tegen bestand was. In de groeve Caestert zijn grote delen mergel “verontreinigd” door deze silex, en vooral in de latere ontginningsperiode voor losse mergel ontstonden er grote afval hopen van dit materiaal. Bergloper CB-Yannick maakte er dit fraaie kunstwerk van.Door op de foto te klikken krijg je een vergroting
Wil je reageren op dit blog: bergjakko@gmail.com

woensdag 17 februari 2010

Us MVVke

 

Het elftal van de Maastrichtse Voetbal Vereniging in 1962 op bezoek in een groeve ( de welke is nog even onbekend, maar zelf gok ik op de wijnkelder van chateau Neercanne). Leuke bijkomstigheid: een van de toenmalige spelers in de groep is Henk Brinkhuis, een neef van mij.(middelste rij, 3de van links) Klik op de foto voor een vergroting.
Wie de maker is van deze foto is mij helaas niet bekend.
Posted by Picasa

maandag 15 februari 2010

Blikken . . .


Dit is geen urnenwand bij een crematorium of kerkhof, maar in deze blikken bewaarden de bergwerkers van de Vallenberg (ook wel bekend als de Jezuïetenberg) hun spullen als ze klaar waren met hun hobby: het verfraaien van deze groeve. Verderop in dit blog komen nog enkele mooie voorbeelden van wat deze paters Jezuïeten allemaal gecreëerd hebben.
(foto: Rob Heckers) Wil je reageren op dit blog: bergjakko@gmail.com

dinsdag 9 februari 2010

Maastricht Vooruit




Naar aanleiding van de oprichting in 1899 van de voorloper van
de V V V te Maastricht maakt de Maastrichtse kunstenaar Jules Sondeijker dit imposante medaillon “Maastricht Vooruit”. De oorspronkelijke plaats is het museum in de Zonneberg. Wanneer deze plek in gevaar komt vanwege het naderende geweld van de ENCI wordt het, mede door de inspanning van de Vereniging Tot Redding van de St.Pietersberg en in het bijzonder Bergloopster Elly Magnee (13-02-1943//13-11-2009), verplaatst naar de touristenroute van Zonneberg waar het sinds 12 september 1997, opnieuw te bewonderen is. De afbeelding is afkomstig van een prentbriefkaart uit de jaren 60 van de vorige eeuw. De kleine foto’s geven een beeld van de verplaatsing. (met dank aan Rob Heckers voor het gebruiken van de afbeelding).Klik voor een vergroting op de foto!

Grotwoningen Sint Pietersberg

De afbeeldingen zijn van de twee bekendste grotwoningen van de St.Pietersberg: de grotwoning (kleurenfoto) van Greetje Blankers, die er geboren is en bijna haar heel lange leven heeft gewoond (zij verliet haar grotwoning in 1971 op 83 jarige leeftijd), en de kluis van Hameleers. De woningen bestonden uit een enkele, in de berg, uitgehouwen gang en een voorbouw waarin de toegangsdeur en een raam. Beide bestaan niet meer, gesloopt door vandalen! Het inwendige, het gedeelte in de berg is natuurlijk wel nog aanwezig, maar zwaar gehavend door o.a. brandstichting, graffiti en ander vandalisme. De bovenste foto laat de situatie van de afgelopen jaren zien, inmiddels is de grot dichtgemaakt. Wil je reageren op dit blog: bergjakko@gmail.com Klik voor een vergroting op de foto! 

maandag 8 februari 2010

D.C. van Schaick en Willy Verster


Zo in het voorbijgaan gewoon 2 namen op de muur, maar voor de kenners: twee grootheden in de bergloperswereld.
Ir. David Cornelis van Schaïk (Rotterdam, 13 oktober 1888 – 1972) was elektrotechnisch ingenieur, en geoloog. Mede door zijn werk en de opdracht van de ENCI voor het bouwen van de Nekami-tunnel (zie blog hierover) kreeg hij een grote interesse voor de Sint Pietersberg boven en ondergronds. Tot zijn publicatie’s behoren o.a. de bijbel voor de groevenwereld: “De Dikke van Schaick”.
Willy Verster (Den Haag 1888-1941) was een geboren Hagenees, maar kwam op jonge leeftijd al naar het zuiden en de liefde voor het landschap boven en ondergronds was er al snel. Zijn beroep was muzikant, maar hij verdiende de kost met het lesgeven in de Italiaanse en Franse taal, en schreef reisverhalen en artikelen over het ondergrondse in Limburg. Ongetwijfeld maakten zij samen vele ontdekkingstochten in, de door hun zo mooi beschreven, mergelgroeven. Bovenstaande is er een van. (groeve Caestert 1939).(bron:John Caris bezoekers opgespoort)
Klik voor een vergroting op de foto!

zondag 7 februari 2010

Onwetend kan men niet zondigen



Er zijn ook hedendaagse tekeningen in de “Berg” te vinden. Deze mooie tekening in rood krijt is van de bekende kunstenaar Ger Boosten (1947) Wat de kunstenaar hoogstwaarschijnlijk niet weet is, dat zijn tekening dwars door een middeleeuwse inkrassing staat! Maar ja, zoals de titel luidt: onwetend kan men niet zondigen!
(bron: Rob Heckers)
Klik voor een vergroting op de foto!

Parodie



Vlak in de buurt van het origineel (lambier) staat in de groeve Caestert een mooie parodie op het oudst bekende opschrift in de Sint Pietersberg.
Het luidt als volgt:

La crapuul de Maestricht fut ici la MCMXCII le IX jo Decembre Pierre le Pendre, Henk Kohlen, Elly Magnee.

Het crapuul (uitschot) van Maastricht was hier in 1992 op de 9de dag van december Pierre Penders Henk Kohlen Elly Magnee.

Wie van deze drie verstokte berglopers het mooie opschrift gemaakt heeft is mij niet bekend, maar het wordt uitgezocht.
Wil je reageren op dit blog: bergjakko@gmail.com
Klik voor een vergroting op de foto

zaterdag 6 februari 2010

Mosasaurus



De schedel van een Maashagedis of Mosasaurus werd tussen 1770 en 1774 gevonden in de kalksteengroeves in de Sint-Pietersberg bij Maastricht. In 1794 namen Franse troepen het na de belegering van Maastricht mee naar Parijs, waar het als nationaal erfgoed te boek staat. In 2009 keerde de schedel voor een expositie een aantal maanden terug naar Maastricht. In 1999 heeft men in de ENCI groeve een mosasaurusschedel opgegraven die, luisterend naar de echte Maastrichtse naam Ber, permanent te zien is in het Natuurhistorisch museum te Maastricht. Op de foto is een eerdere Mosasaurus vondst te zien uit de St.Pietersberg: het blok met onder- en bovenkaakfragmenten van de Mosasaurus Hoffmanni. Het gaat om de oudst bekende gevonden Maashagedisresten in de geschiedenis. Zij zijn al in 1766 in de Maastrichtse St. Pietersberg uitgegraven en waren in het bezit van Majoor Drouin. Martinus van Marum kocht dit fossiel in 1782 aan als eerste fossiel voor Teylers Museum te Haarlem.
( foto: Teylers Museum)

Steenen gevonden


Hier en vloekt men niet hoort niet bij het opschrift dat er onder staat:
“Leonardus Palmans den 9 januarij 1879 heeft hier veele steenen gevonden”. Normaal zou men dit schrijven als de mergel in goede staat was, en er genoeg blokken gewonnen konden worden.Maar rond de tijd dat dit opschrift geschreven is was deze “berg” reeds lang ontgonnen, het is dus mogelijk dat deze Leonardus de stenen voor het oprapen had! Vaak bleven er blokken liggen om later verhandeld te worden en het kan zijn dat deze persoon ze “gevonden” heeft! Wie zal het zeggen. Wil je reageren op dit blog: bergjakko@gmail.com
Klik voor een vergroting op de foto!

Philippe van Gulpen



Philippe van Gulpen (1792-1862) noemde zich chroniqueur, en legde met schrijf en tekenpen alle dagelijkse dingen van zijn tijd en zijn omgeving minutieus vast. Met zijn eigen ietwat naïeve manier van tekenen heeft hij ons honderden afbeeldingen nagelaten, die een uitstekend beeld weergeeft uit zijn tijd. Heel wat situaties uit die tijd zijn nu nog goed zichtbaar, en wat er niet meer is heeft Philippe voor het nageslacht vastgelegd! De afbeeldingen hierboven hebben uiteraard betrekking op een aantal Maastrichtse groeve-ingangen.De bovenste tekening is het fort Sint Pieter met de grote ingang, gezien vanaf "de Koompe" (nu de Tapijnkazerne). de volgende tekening is hetzelfde onderwerp, maar nu vanaf de Tongerseweg gezien. Voor een mooi overzicht van deze Philippe van Gulpen ga je naar de site van bergloper Rob Heckers: Caestert.net

vrijdag 5 februari 2010

Hier ben ik gewees


Hier ben ik gewees om mijn nieuw(schirihij ?) te noemen om dat het zeer kout was te buiten in 1895. Ik ben er nog nog niet helemaal achter wat er staat, maar het was schijnbaar erg koud die winter! Opschrift in de Lacroixberg in Zichen-Zussen Bolder
Klik voor een vergroting op de foto!

Ter herinnering aan Maastricht-Aken



Tekening in het gangenstelsel “Slavante” ter herinnering aan de opening van de spoorlijn Maastricht-Aken. De ansichtkaart is de oudste afbeelding, aan de foto met de groene aanslag kun je zien dat de situatie dusdanig is dat er licht en een luchtstroom op de plek aanwezig is waardoor er algengroei kan plaatsvinden. De reden: Door het afgraven van dit gedeelte door de ENCI kwam de gang “bloot” te liggen aan de rand van de groeve. De ansichtkaart foto is afkomstig uit de “dikke Van Schaik” de recentere foto kwam ik tegen op het Internet, en de maker is onbekend.

Reclame in de Zonneberg





Enkele voorbeelden van reclame-uitingen in de St.Pietersberg.
In het begin van de vorige eeuw, toen het toerisme in Maastricht al een goede bron van inkomsten was, liep de gids met zijn bezoek langs een aantal tekeningen in de Zonneberg gemaakt door kunstenaars als: van de Veur, Simays en Sondeijker. Zij lieten zich inspireren door affiches uit die tijd, en brachten de tekeningen groot en veelkleurig aan op de mergelwanden. Zelfs nu in beschadigde toestand zijn ze nog indrukwekkend!
Bergloper John Caris tekent voor een mooie uitleg van de tekening “welkom” op:http://www.troglocaris.com/allerlei_2.htmtroglocaris welkom
En voor de "van Houten":troglocaris van Houten

donderdag 4 februari 2010

Jeugdzonde?


Soms kom je nog wel iets van “vroeger” tegen.
Dan loop je te dwalen met iemand die de berg ingaan ook wel spannend vind, en dan kom je een opschrift van jezelf tegen (zo’n 23 jaar later wel te verstaan!) Wat doe je dan?: Gewoon erbij zetten dat je er weer was, samen met iemand anders en je maakt er een foto van. Nu ik goed kijk zie ik dat het alweer 16 jaar geleden is. . . waar blijft de tijd. Het was overigens in Noord, ik geloof boven de tunnel.

De dappere Bolgi



De vertaling van dit opschrift :
Op deze plaats heeft zich de dappere Bolgi
(een toenmalige bezoeker) bevonden, die niemand vreesde
en die, zo groot als hij was, ons vandaag zowel bedankt
als om vergiffenis gevraagd heeft, terwijl hij ons aanbood
twee gouden Kareldukaten te geven; daar wij te bescheiden waren
om zijn geld te nemen, hebben wij hem flink met stenen gegooid
en stokslagen gegeven. Sylvius en Ghyssens, den 5 april 1630
om 2 uur namiddags

De Mammelukken van Napoleon





De in rood krijt afgebeelde figuren zijn Mammelukken.
De Mammelukken waren huursoldaten in het leger van Egypte,vaak van niet-Egyptische herkomst. Zij waren de militaire ruggengraat van Egypte. Mannen wier land het leger was. Het waren Turkse slaven, als kinderen op de steppe gekocht, die alleen het nomadenleven kenden. Eenmaal in Egypte werden ze ondergebracht in barakken en opgevoed door een Mammelukse sergeant, die in feite hun vader werd. Ze werden bekeerd tot de islam en ontvingen een nieuwe naam. Aangezien ze niet langer een echte vader hadden droegen allen dezelfde familienaam, Ibn Abdoellah, zoon van Abdoellah (de vader van Mohammed). Zodra ze oud genoeg waren om wapens te dragen konden ze vervolgens binnen het leger tot elke positie opklimmen.
Napoleon vormde zijn eigen Mammelukken korps in de eerste jaren van de negentiende eeuw en zij werden de laatst bekende Mammeluk kracht. Zelfs zijn Imperial Guard had Mammeluk soldaten tijdens de Belgische campagne, waaronder een van zijn persoonlijke bedienden. Napoleons beroemde lijfwacht, Roustan, was ook een Mameluk uit Egypte.
De tekenaar van van de bovenstaande figuren zal destijds ook wel zeer onder de indruk geweest zijn van het voorkomen en uitstraling van deze soldaten.Het is natuurlijk niet ondenkbaar dat ze de Mammelukken in levende lijve, maar slechts op een afbeelding gezien hebben. De tekeningen bevinden zich in de groeve Ternaaien Boven.

De Jezuïetenberg.


Piëta in de kapel van de jezuïetenberg.
In de periode van plusminus 1880 tot 1960 hebben priesterstudenten van de jezuïetenorde uit Maastricht honderden kunstwerken gemaakt in een deel van de Valberggroeve, de Valberg is een deel van de Cannerberg ten zuidwesten van Maastricht.
De theologanten zoals ze genoemd werden hadden op woensdag vrijaf, en vele van hen brachten de dag dan door op de “campagne”, een buitenverblijf op de Cannerberg.
Enkele van hun hebben vervolgens tijdens de wandelingen de “berg” ontdekt en zijn er vervolgens tekeningen en beeldhouwwerken gaan vervaardigen. De jezuïetenberg is heden ten dage een Rijksmonument. Voor uitgebreide informatie:monument Jezuitenberg

Tunnel NEKAMI




In 1928 kreeg ingenieur en geoloog D.C.van Schaik van de n.v. Kalkmergel Maatschappij St.Pietersberg, de opdracht tot het aanleggen van een tunnel dwars door de berg voor het vervoer van losse mergel uit de dagbouwgroeve aan de Mergelweg naar het kanaal Maastricht-Luik aan de oostzijde van de Sint Pietersberg.
Deze tunnel, vanaf de Maaszijde begonnen, loopt voor een groot gedeelte onder de instortingen van het gangenstelsel Noord door.
Mede door het onderzoeken voor de werkzaamheden aan deze tunnel groeide Ir.van Schaik uit tot een van de pioniers van het huidige berglopen.
Later zijn in deze nog bestaande tunnel een rijksopslagplaats en een bunker gerealiseerd.
In de rijksopslagplaats waren in de 2de wereldoorlog de Nederlandse kunstschatten opgeslagen (o.a. de Nachtwacht). De opslagplaats is nu volledig gerestaureerd. De atoombom bestendige bunker uit de “koude oorlog” jaren 60 van de vorige eeuw is in de tachtiger jaren weer ontmanteld. De tunnel geeft ook nog toegang tot de laatste champignon-kwekerij in de St.Pietersberg.
De bovenste zwart-wit foto geeft de in-uitgang weer aan de huidige Mergelweg,de foto in het midden laat het toegangspad zien aan de Maaszijde (Recollectenweg). De toegang tot de tunnel is afgesloten met een poort, en op de ingangspartij staat het jaar van de aanleg vermeld n.l. 1928

Dom Vandalisme














Ook dit komen we tegen in de mergelgroeven! Vandalisme. Mensen die zonder zich het te realiseren grote schade aanbrengen aan cultuur-historisch erfgoed. Gewoon oliedom is een nutteloze aktie als deze bovenstaande.Een kwetsbare eeuwenoude tekening een aantal keer "mishandelen". Dat gaat van kwaad tot erger! Vernielen is overigens van alle tijden, eeuwen geleden bekraste men ook al tekeningen en haalde men zorgvuldig mooie opschriften weg van diegene die men niet mocht! Door op de foto te klikken krijg je een vergroting. (foto’s: Peter Jennekens)

Blokbreker


Een blokbreker met zijn gereedschap. Een ietwat sombere, donkere foto van een blokbreker met zijn gereedschap: een zaag, een haak, gereedschap om de zaag opnieuw te “zetten”, en een pijpje in de mond. Vaak vergeten wij, berglopers voorzien van goede moderne verlichting, dat de bergwerkers van vroeger alleen maar een olielampje als verlichting hadden!

woensdag 3 februari 2010

Raadsel . . . .


Een echte hoofdbreker is dit opschrift. Het is te zien in bijna iedere groeve,en in tientallen variaties. Wat het voorstelt is (nog) niet helemaal duidelijk. Het kan een monogram zijn,een merkteken of gewoon een figuur dat men met 1 lijn tekent (een soort handigheidje dus)weer anderen zien er een concessieteken in. Hele discussies zijn er al geweest, maar niemand weet het echt!

De Landmeter in de Lacroix


Opschrift van een landmeter in de Lacroixberg (Zichen-Zussen-Bolder).
Naer Maestrigh ..... ..... 1752 naer sichgen h.... pilaar
Bij eigendomsgeschillen maakte men vroeger ook al gebruik van een officieel persoon om het geschil te regelen. In dit geval bepaald een landmeter dat alles ter linkerzijde van het landmeters-merkteken van het opschrift behoord tot Maastricht, en de rechterzijde tot Sichen.
In November 2010 kreeg ik een berichtje van Thijs Zonneveld met een aanvulling van de tekst. Samen met zijn vader kwam hij tot de conclusie dat de ontbrekende naam Jans Taens zou zijn en dat het over haere pilaer zou gaan. Dank voor deze aanvulling!
Klik voor een vergroting op de foto!

Het is dog jammer


“ Het is dog jammer dat deeze stoel niet deugd “ schrijft een blokbreker in 1838. Een stoel is een blok mergel,ongeveer 70 cm.breed en 2 mtr.hoog, die de blokbreker uitkapt en zaagt. Van dit grote blok worden dan later de kleinere bouwstenen gezaagd. Als de stoel niet helemaal gaaf was of in stukken viel was er vaak een dag voor niets gewerkt.(foto Aldo Haan)

Soiron stadsbouwmeester van Maastricht



Opschrift van de Maastrichtse architect en aannemer Matthias Soiron. Soiron is geboren te Maastricht op 29 januari 1748. Hij is een telg uit een geslacht van architecten die actief waren in Maastricht en omstreken. Andere familieleden waren werkzaam als steenhouwer en schrijnwerker. Deze achtergrond en de verwantschap met zilversmidfamilies hebben het kunstzinnige talent van Soiron helpen ontwikkelen. Een bekend gebouw van de hand van de architect is het naar hem genoemde Soironhuis boven aan de Grote Gracht in Maastricht. Als aannemer leverde Soiron ook regelmatig zijn bijdrage aan het in stand houden cq reparen en onderhouden van de vestingwerken in en rond Maastricht. Waarom Soiron de groeve Caestert in 1795 bezoekt is onbekend.

De Nar als blokbreker


Een narrenfiguur als blokbreker in het gangenstelsel Caestert bij Maastricht. Het opschrift eronder hoort niet bij de tekening, die is uit de middeleeuwen.(rond 1500)
In de Caestert groeve zijn een groot aantal afbeeldingen van narren te zien, allen uit dezelfde periode. Historicus en bergloper Jacquo Silvertant deed er onderzoek naar, en een deel van dit onderzoek kun je vinden op:
Video Narren van Caestert
Klik voor een vergroting op de foto!

Blokbrekers-gereedschap



Aan de wand zien we enkele gereedschappen zoals die door de blokbrekers gebruikt werden, zoals de grote zaag, een platte beitel, die gebruikt werd om de blokken in de juiste maat te schaven, de “sleutels” zijn tandenzetters voor de zagen, en het onmisbare licht: de carbid lamp. Voor de komst van het carbid gebruikte men olielampjes voorzien van een simpele oliesoort zoals bijvoorbeeld raapolie, waarvan je in de groeven vaak de roetvlekjes op regelmatige afstanden tegen het plafond ziet. . . . . Wil je reageren op dit blog: bergjakko@gmail.com